Geschiedenis luidsprekers

Immersief geluid werd in eerste instantie ontwikkeld voor beluistering via luidsprekersystemen, dan voor koptelefoontoepassingen die ondertussen veel populairder geworden zijn dan luidsprekersystemen, en ten slotte voor virtuele luidsprekersystemen zoals soundbars en compacte luidsprekers.

Alle fabrikanten maken gebruik van codecs en renderers om de mixes afspeelbaar te maken. Dat wil zeggen dat je altijd een ‘decoder’ nodig hebt, een toestel dat de codec begrijpt en omzet naar een afspeelbaar geluid geleverd aan de juiste luidsprekeruitgangen. Dergelijke decoders vind je vaak in geïntegreerde voorversterkers van consumentenelectronicamerken zoals Samsung, Yamaha, Denon, Marantz, Onkyo en vele andere, maar ook in hypergespecialiseerde (high end) merken en tenslotte ook in (soms hyperdure) merken die uitrustingen voor thuisbioscopen leveren zoals Trinnov, Datasat, StormAudio en andere. Bijna allemaal bieden ze codecs aan van zowel Dolby, Auro-3D als DTS.

Hier vind je hier een chronologisch overzicht terug van de verschillende merken en meest voorkomende luidsprekerlayouts.

Chronologisch overzicht

2005 //

Eerste presentaties van NHK 22.2 (Japan) zonder technologie om 24 kanalen beluisterbaar te maken (codec en renderer) en eerste presentaties van Auro-3D 2.2.2 zonder technologie om de audio beluisterbaar te maken.

2010 //

Auro-3D presenteert de op de AES Conferentie in Tokyo voor het eerste de Auro codec en renderer, technologie om Auro-3D audio beluisterbaar te maken via Blu-Ray (voor muziek) in Auro 9.1 en via DCP (Digital Cinema Package voor bioscopen) in Auro 11.1.

2015 //

Dolby lanceert Dolby Atmos voor bioscopen (gebaseerd op objecten) en voor het eerst is het aantal luidsprekers afhankelijk van de grootte van de zaal. Later volgt Dolby Atmos for home (Dolby Atmos voor thuis), met een minimale luidsprekerconfiguratie 5.1.2 maar verder uitbreidbaar naar 5.1.4, 5.1.6, 7.1.2, 7.1.4, en 7.1.6. AuroMax wordt gelanceerd door Auro-3D voor bioscopen (voor het eerst de combinatie van kanaalgebaseerd geluid + objecten) en home entertainment 13.1 en 11.1 (7+4) voor muziek.

2016 //

DTS lanceert DTS:X met luidsprekerlayouts die een combinatie zijn van Auro-3D en Dolby Atmos specificaties. De codec en renderer kijken naar het beschikbaar aantal luidsprekers en passen het geluidsresultaat daaraan aan. Je kan dus altijd afspelen, ook al heb je een Dolby of Auro-3D luidspreker layout geïnstalleerd, maar een eigen (andere) layout zal ook werken.

2019 //

De Dolby-renderer werkt met een zogenaamd 7.1.2 bed en objecten: volledige integratie van kanalen en objecten is mogelijk op productieniveau. Verdere uitbreiding van de Dolby luidspreker configuraties naar 9.1.2, 9.1.4 en 9.1.6

Luidsprekeropstellingen

De benaming van een luidsprekeropstelling werkt veelal volgens een vastgelegde structuur. Hierbij wordt gestart met de naam van de ontwikkelaar, gevolgd door een reeks van twee tot drie getallen waar telkens een punt tussen staat. Deze getallen werken doorgaans volgens een bepaalde structuur. Het eerste getal duid meestal op de hoeveelheid speakers op de onderste laag. Het getal erna geeft aan hoeveel subwoofers er zijn. Het laatste getal bepaalt hoeveel speakers er in de hoogte staan.

In een opstelling die benoemt wordt als "Dolby 7.1.4" hebben we dus zeven speakers op oorhoogte. Deze kunnen zowel vooraan, achteraan als opzij staan. Dit wordt niet gespecificeerd in dit eerste getal.

Vervolgens zien we dat er één subwoofer is.

Tot slot kunnen we via deze notatie vaststellen dat er vier speakers in de hoogte hangen. Ook deze kunnen vooraan, achteraan of opzij staan.

In sommige gevallen wordt het laatste getal bijgevoegd aan het eerste (bv "Auro 9.1"" in plaats va "Auro 5.1.4").

Hieronder een overzicht van de meest voorkomende luidsprekeropstellingen.

Auro 2.2.2

2 luidsprekers links-rechts vooraan, 2 luidsprekers links-rechts achteraan, 2 hoogteluidsprekers links-rechts vooraan.

NHK 22.2

22 luidsprekers rondom de luisteraar op verschillende hoogtes, waaronder ook 3 bodemluidsprekers vooraan + 2 subwoofers, vandaar de naamgeving 22.2

Meer info : https://en.wikipedia.org/wiki/22.2_surround_sound

Auro 9.1

5 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor surround, 4 hoogteluidsprekers boven links-rechts vooraan en links-rechts achteraan + 1 subwoofer.

Auro 11.1

Het eerste 3-laags systeem met 5 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor surround, 5 hoogteluidsprekers boven alle surroundluidsprekers, 1 luidspreker boven de luisteraar (ook wel Voice of God – VOG genoemd) + 1 subwoofer.

Dolby Atmos voor thuisbioscopen

aantal luidsprekers afhankelijk van de grootte van de ruimte en het budget.

Dolby Atmos 5.1.2 / DTS 5.1.2

5 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor surround, 2 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 5.1.4 / DTS 5.1.4

5 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor surround, 4 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts vooraan en achteraan + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 5.1.6 / DTS 5.1.6

5 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor surround, 6 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts vooraan, links-rechts midden en links-rechts achteraan + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 7.1.2 / DTS 7.1.2

7 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 7.1 surround, 2 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 7.1.4 / DTS 7.1.4

7 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 7.1 surround, 4 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts vooraan en achteraan + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 7.1.6 / DTS 7.1.6

7 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 7.1 surround, 6 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts vooraan, links-rechts midden en links-rechts achteraan + 1 subwoofer.

AuroMax voor thuisbioscopen

aantal luidsprekers afhankelijk van de grootte van de ruimte en het budget.

Auro 13.1 / DTS 7.1.5.1

3-laags systeem met 7 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 7.1 surround, 5 hoogteluidsprekers boven de 5.1 surround luidsprekers, 1 luidspreker boven de luisteraar (ook wel Voice of God – VOG genoemd) + 1 subwoofer.

Auro 11.1(7+4) / DTS 7.1.4

7 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 7.1 surround, 4 hoogteluidsprekers boven links-rechts vooraan en links-rechts achteraan + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 9.1.2 / DTS 9.1.2

9 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 9.1 surround, 2 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 9.1.4 / DTS 9.1.4

9 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 9.1 surround, 4 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts vooraan en achteraan + 1 subwoofer.

Dolby Atmos 9.1.6 / DTS 9.1.6

9 luidsprekers geplaatst volgens de ITU-standaard voor 9.1 surround, 6 hoogteluidsprekers in het plafond links-rechts vooraan, links-rechts midden en links-rechts achteraan + 1 subwoofer.